Haast met kolenfonds door snelle sluiting Hemwegcentrale

De tijd dringt nu kolencentrales op korte termijn dicht gaan. En Cees Bos is het zat dat vooral het ministerie van Economische Zaken en Klimaat de boel traineert en verdere onderzoeken naar de gevolgen van de sluiting van kolencentrales voor de hele kolenketen, wil afwachten. Hij is uit de begeleidingscommissie van het onderzoek gestapt. “Schandalig”, zegt Bos, “de gevolgen zijn al sinds 2016 duidelijk. Maar EZK wil aantonen dat er niet zoveel aan de hand is en dat maatregelen dus niet nodig zijn. Ze lopen te remmen en te klieren.”

Kolenfonds vullen

Bos put vertrouwen uit het feit dat het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zich nu in de discussie heeft gemengd en naar oplossingen voor OBA en de Hemweg wil zoeken. Die oplossing in de vorm van een kolenfonds zou een soort blauwdruk moeten zijn voor de gevolgen van sluiting van andere kolencentrales, maar ook voor andere transities in de toekomst. Het overleg wat hij op 17 april met SZW had, heeft nog niets opgeleverd. “Het is niet zo ingewikkeld”, weet Bos. “In het SER-advies over de energietransitie is, na flinke druk van FNV vicevoorzitter Kitty Jong, het kolenfonds als vangnet voor de werknemers uitdrukkelijk opgenomen. Dat kolenfonds annex transitiefonds moet de sociale gevolgen voor werknemers van de overgang van fossiele brandstoffen naar klimaatvriendelijker energie opvangen. Sluiting van de kolencentrales alleen al betekent eind 2029 baanverlies voor zo’n 2800 werknemers in de kolenketen. Dan heb ik het nog niet eens over de gevolgen voor de oliebranche. Omdat de Hemwegcentrale nu snel dichtgaat, moet het kabinet pijlsnel gaan storten.”

Rotonde

Het transitie- of kolenfonds moet in eerste instantie worden ingezet voor de ongeveer 40 werknemers van OBA en 80 van de Hemwegcentrale. Met een bedrag van tussen de 10 en 15 miljoen euro kunnen werknemers om-, bij- en herschoold worden naar een gegarandeerde vaste baan. Bos schetst de uitvoering van het tripartite kolenfonds (werkgevers, werknemers, overheid) als een rotonde. “Er is een afslag naar snel ander werk, een afslag naar om- en herscholen naar ander werk, een afslag naar aanvullen van een elders lager loon en een afslag naar uitkeringen en aanvullingen voor ouderen en anderen die minder makkelijk aan ander werk komen. De plannen liggen klaar, zijn eenvoudig uitvoerbaar. Alleen hebben we de medewerking van het kabinet nodig. Met het fonds voor de OBA- en Hemwegwerknemers kunnen we proefdraaien in de richting van een groter transitiefonds.”

Mocht het kabinet niet snel over de brug komen, dan zal de FNV uit het Klimaatakkoord stappen. Bos: “Kitty Jong zit er stevig in; ze wil een rechtvaardige oplossing om de gevolgen van de energietransitie voor werknemers en hun gezinnen te compenseren. Tot nu toe heeft Kitty voet bij stuk gehouden.”

600 miljoen euro

Al in 2016 is becijferd dat de sluiting van energiecentrales ruim 2800 banen zal kosten. Begin 2020 sluit de Hemwegcentrale. Voor eind 2024 moet de Amercentrale stoppen met elektriciteitsproductie door middel van kolen. Ook de nieuwere, zuiniger kolencentrales moeten vervroegd van de kolen af. 1700 banen zullen in de vijf kolencentrales verdwijnen en 800 tot 1100 in de op- en overslag en het vervoer van kolen. Een transitiefonds zou uiteindelijk rond de 600 miljoen euro moeten bevatten om getroffen werknemers te compenseren voor verlies van inkomen en pensioen, vervroegde uittredingsregelingen voor ouderen, naar ander werk te begeleiden en voor om-, bij- en herscholing.

Lees ook de eerdere artikelen die in 2018 in de Havenmagazines verschenen.