FNV Havens wil vaart achter eerder stoppen met werken
Vooruitlopend op de volgende FNV Klankbordgroep Zwaar Werk op 21 januari heeft FNV Havens voorstellen gedaan om een deel van de 800 miljoen subsidie die minister Koolmees in het pensioenakkoord van 12 juli beschikbaar heeft gesteld voor duurzame inzetbaarheid, aan te wenden voor onderzoek naar de levensverwachting van ploegendienstwerkers. Uit allerlei medische rapporten blijkt immers dat werken in ploegendiensten behoorlijk ongezond is en waarschijnlijk in de praktijk betekent dat de levensverwachting van ploegendienstwerkers 5 tot 7 jaar korter is dan van een 9-5 job. Als dit waar blijkt te zijn is er alle redenen om eerder stoppen met werken voor ploegendienstwerkers mogelijk te maken.
Dat havenwerk zwaar werk is, is een feit. Havenwerkers werken in ploegendiensten, vaak in de volcontinu, in weer en wind, dag in dag uit - 24/7. FNV Havens heeft volop actiegevoerd om de AOW-gerechtigde leeftijd op 66 jaar in beton te gieten en liever naar 65 te brengen. En eerder stoppen met werken mogelijk te maken. Reden: ploegendienstwerkers leven gemiddeld 5 tot 7 jaar korter, halen nauwelijks de eindstreep en genieten dus minder lang van hun ingekochte pensioen en AOW. Ook zijn ouderen vaker ziek en belanden ze bovengemiddeld vaak in de WIA. Bovendien beginnen ze al op jonge leeftijd te werken en aan de AOW mee te betalen, maar kunnen er minder lang van genieten. Dat is omgekeerde solidariteit en dat klopt niet.
Niets geregeld voor havenwerkers
De domper was groot toen de tekst van het pensioenakkoord afgelopen zomer bekend werd. Afgesproken is dat de AOW-leeftijd maar tot 2022 wordt vastgezet op 66 jaar en 4 maanden en daarna weer doorstijgt. Voor de zware beroepen is er echt niets geregeld. Want wat er slechts geregeld is, is dat er een boetevrijstelling komt over een bedrag van € 19.000, gedurende drie jaar voorafgaand aan de AOW-leeftijd voor iedereen. Dus niets geregeld voor havenwerkers, niets geregeld voor ploegendienstwerkers en niets geregeld voor zwaar werk in het bijzonder. Terwijl FNV Havens naast boetevrij eerder stoppen met werken óók vol had ingezet op het aanwenden van de belasting op ploegendiensttoeslagen en toeslagen voor zwaar werk voor eerdere pensionering.
Vechten om 800 miljoen
In de FNV Klankbordgroep Zwaar Werk doen bestuurders en kaderleden voorstellen om knelpunten de komende vijf jaar op te lossen, zodat vanaf 2025 er structureel beleid kan worden gevoerd dat eerder stoppen met werken mogelijk maakt voor zwaar werk in de verschillende sectoren. Omdat het vechten wordt om de 800 miljoen subsidie die minister Koolmees heeft toegezegd (4x200) in te zetten voor eerder stoppen met werken voor mensen die fysiek zwaar werk in onregelmatige diensten doen, wil FNV Havens vaart zetten om tot oplossingen te komen.
Groot onderzoek levensverwachting
FNV Havens pleit er allereerst voor de subsidie deels te gebruiken voor een groot onafhankelijk onderzoek naar de gezondheidseffecten van werken in ploegendiensten. “Pas dan kan er een objectieve start gemaakt worden met oplossingen”, zegt Niek Stam van FNV Havens. “Als namelijk blijkt dat er objectief vastgestelde kenmerken zijn van het beroep van havenwerker en de zwaarte van dat beroep (en voor andere ploegendienstwerkers), dan dienen er maatregelen genomen te worden om eerder stoppen met werken mogelijk te maken. Ook vanuit de overheid. Mocht de conclusie (nogmaals) zijn dat havenwerkers eerder dan gemiddeld overlijden, dan is het zaak met pensioenuitvoerders de pensioentarieven aan te passen. Of pensioengelden aan te wenden om eerder stoppen met werken te financieren. Het kan niet zo zijn dat de sterftewinst bij de verzekeraar blijft hangen. Iedereen loopt nu in Nederland te gillen dat de pensioenen niet gekort mogen worden”, vervolgt Stam, “maar havenwerkers die nu hun pensioenregeling moeten inkopen raken gemiddeld € 75.000,00 levenslang kwijt ten opzichte van 5 jaar geleden. Dit komt door de lage rentestand en de toegenomen levensverwachting van de gemiddelde Nederlander. Daar hoor je niemand over in de media.”
FNV Havens wil graag subsidie gebruiken om met de werkgevers een denktank op te zetten, waarin de noodzaak om eerder te stoppen met werken onderzocht kan worden. De stap van de huidige wereld naar meer duurzame inzetbaarheid en eerder stoppen (45 jaar is genoeg) vraagt tijd en gedegen onderzoek (zie ook kader).
In de aan de Klankbordgroep Zwaar Werk voorgestelde ideeën benadrukt FNV Havens nogmaals het streven om onregelmatig werk minder zwaar te belasten. De winst van deze maatregel kan worden gespaard om eerder stoppen met hard en onregelmatig werken mogelijk te maken.
Verkenning eerder stoppen
Brainstormsessies die FNV Havens met werkgevers heeft opgezet om met hen financieringsmogelijkheden te onderzoeken, hebben tot nu toe niets concreets opgeleverd. Werkgevers zijn blijkbaar bang voor de gevolgen als ze meedoen aan het maken van berekeningen. Om deze angst weg te nemen heeft FNV Havens zogeheten ‘Rules of engagement’ opgesteld. Dat zijn gedrags- en spelregels bij de verkenning van het pensioenakkoord en de consequenties en mogelijkheden daarvan. Met die verkenning kunnen cao-partijen inventariseren welke maatregelen en aanpassingen nodig zijn. Niet alleen om eerder stoppen met werken mogelijk te maken, maar ook om bijvoorbeeld het pensioensysteem gebaseerd op beschikbare premieregeling in de haven te handhaven.
De verkenning richt zich op de vraag of er regelingen te creëren zijn waardoor werknemers met zwaar werk voor het bereiken van de AOW-leeftijd geheel of gedeeltelijk kunnen stoppen met werken. Het gaat dan bijvoorbeeld om het aanpassen van de Senioren Fit-regelingen, het definiëren van zwaar werk en uitbreiding van verlofregelingen.
De andere vraag die zal worden verkend is gericht op mogelijkheden gebruik te maken van de 4 x € 200 miljoen (zie artikel). In die verkenning gaat het om het oplossen van knelpunten als gevolg van langer doorwerken, ontziemaatregelen in combinatie met eerder stoppen met werken en verkenning van de mogelijkheden van functieverandering en -aanpassing. Deze onderwerpen zullen per sector, subsector of bedrijf in kaart worden gebracht en doorberekend. Ook wordt de fiscale vrijstelling RVU, bij eerder stoppen met werken, onderzocht. Daarnaast maken het fiscaal gefaciliteerde verlofsparen van 50 naar 100 weken en fiscale mogelijkheden met heffingen op ploegentoeslagen onderdeel uit van de verkenning door de Stichting Vermogensbeheer PVH.
Gesprek FNV Havens met ministerie
“Maar vooralsnog laten de werkgevers het afweten”, zegt Niek Stam. “Ze rapporteren niet eens terug van het zogeheten directeurenplatform van 21 november 2019. Deze houding van werkgevers is niet fraai. Maar FNV Havens weet wat ze wil. Op 16 januari 2020 staat een eerste gesprek gepland met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid over onze knelpunten en gewenste oplossingen.”